Toelating en selectie

Matching versus selectie

Je mag je voor maximaal vier studies tegelijk inschrijven. Na aanmelding volgt in de meeste gevallen de studiekeuzecheck, ook wel matching of intake genoemd. De hogescholen proberen daarmee uitval in het eerste jaar te voorkomen. Scholen mogen zelf weten hoe ze dit aanpakken. Meestal is er een online vragenlijst en een matchingsdag. Op deze dag krijg je informatie, maak je opdrachten, volg je proefcolleges en krijg je soms ook een toets. Er wordt, kortom, gekeken of de opleiding bij jou past en of jouw beeld van de studie realistisch is.

Vervolgens krijg je een advies: de opleiding laat weten of jouw keuze volgens hen wel of niet verstandig is. Heb je een goed beeld van wat je gaat leren? Ben je gemotiveerd? Let op: het advies is niet bindend als je je vóór 1 mei hebt aangemeld: volgens de wet heb jij het recht om toegelaten te worden tot de opleiding van jouw keuze als jij je op tijd hebt aangemeld. Krijg je een negatief advies, dan mag de hogeschool je dus niet weigeren. Maar het is, ongeacht de uitslag, wel verplicht om aan de check mee te doen.

Aanmelden moet bij de meeste opleidingen vóór 1 mei bij Studielink. Als je je na 1 mei, maar vóór 1 september aanmeldt, word je in sommige gevallen nog toegelaten. Een opleiding mag je in dat geval wel weigeren of een bindende studiekeuzecheck opleggen.

Heb jij na de studiekeuzecheck zelf het gevoel dat dit het toch niet helemaal is? Dan kun je je studiekeuze nog tot 1 september veranderen. Je behoudt dan ook het recht op toelating.

Selectie: drie soorten

Bij ongeveer een kwart van de hbo-opleidingen geldt een vorm van selectie aan de poort. Er zijn drie vormen: een numerus fixus, om het aantal studenten te beperken, aanvullende geschiktheidseisen, die met het latere beroep te maken hebben, of opleidingen met het predicaat kleinschalig en intensief onderwijs.

Numerus fixus

Studies met een numerus fixus laten een maximaal aantal studenten toe. Tot een aantal jaar geleden werd er bij opleidingen met een vast aantal plekken geloot. Nu beslissen hogescholen zelf of jij toegelaten wordt of niet. Voor een fixusstudie moet je je uiterlijk 15 januari aanmelden, zodat er genoeg tijd is voor de selectieprocedure. Zijn er minder aanmeldingen dan plekken – bijvoorbeeld 100 aanmeldingen voor een fixus van 150 – dan moet de opleiding iedereen plaatsen, ongeacht de uitslag van de selectie.

Per jaar mag je aan de selectie van maximaal twee fixusstudies tegelijk meedoen. Uitzonderingen zijn geneeskunde, tandheelkunde, fysiotherapie, mondzorgkunde en verloskunde: voor deze studies mag je je maar bij één universiteit aanmelden. Voor dezelfde fixusopleiding mag je je in verschillende jaren maximaal drie keer inschrijven, al mag een opleiding ook besluiten dat je slechts één of twee keer kan deelnemen aan de selectie.

Een fixusopleiding mag zelf bepalen hoe studenten worden geselecteerd. Er is maar één voorwaarde: selectie mag niet alleen op basis van een cijferlijst plaatsvinden. Cijfers – allemaal of voor bepaalde vakken – mogen wel meetellen, zolang je ook op andere manieren je geschiktheid kunt bewijzen, bijvoorbeeld met een motivatiebrief, een proefopdracht of een gesprek. In tegenstelling tot een matching is een selectie wel bindend. De selectieprocedure is ook meteen de studiekeuzecheck.

Uiterlijk 15 april krijg je de uitslag van de selectieprocedure: je krijgt dan je rangnummer te horen. Misschien zit je er meteen bij: dan moet je je plek binnen twee weken accepteren. Het kan ook zijn dat je bijvoorbeeld nummer 64 hebt, terwijl er 60 plekken zijn. Dan kom je op een wachtlijst. Tussen 15 april en 1 september komt vaak nog een aantal plaatsen vrij. Iedereen schuift dan een plekje op. Het kan dus lang spannend blijven of je de opleiding kunt gaan doen of niet.

Betere kwaliteit?

Zijn opleidingen met een numerus fixus ook van betere kwaliteit? Heel globaal gezien is er wel een verband, maar daar zijn twee opmerkingen bij te plaatsen. Ten eerste: het geldt vaak, maar lang niet altijd. Soms krijgen ook fixusstudies veel kritiek van studenten of vallen de prestatiecijfers tegen. Ten tweede: we weten niet waarom een fixusstudie goed beoordeeld wordt. Komt het doordat de studenten deels op cijfers zijn geselecteerd en dus beter presteren? Of zorgt een stabiele instroom ervoor dat de opleiding zich beter kan organiseren? Met andere woorden: het is lang niet altijd duidelijk of een goede beoordeling te maken heeft met de selectie.

Aanvullende geschiktheidseisen

Aanvullende eisen zijn er om te ontdekken hoe geschikt jij bent voor de opleiding. Een filmacademie of het conservatorium hoeft bijvoorbeeld niet te weten hoe goed je in wiskunde of natuurkunde was. Zij willen graag zien of je genoeg talent hebt. Daarom moet je voor kunst- en muziekopleidingen (ook als je kunst- of muziekleraar wilt worden) altijd auditie doen.

De kunstopleidingen zijn bekende voorbeelden, maar aanvullende eisen zijn bijvoorbeeld ook de sporttest voor de ALO, de toelatingsprocedures bij de hotelschool en de motivatiebrief voor verpleegkunde. Sommige hogescholen spreken bij aanvullende eisen overigens ook wel van een selectie.

Zowel een opleiding met aanvullende eisen als een fixusstudie kan dus een uitgebreide toelatings- en selectieprocedure hebben. Soms hanteren opleidingen zowel aanvullende eisen als een numerus fixus.

Kleinschalig en intensief

Opleidingen die door experts kleinschalig en intensief worden genoemd, mogen ook selecteren. In het hbo zijn dat er maar een handvol, die vaak ook al een numerus fixus of aanvullende eisen hanteren.

Bindend studieadvies

Ben je eenmaal toegelaten, dan betekent dit niet automatisch dat je de opleiding af mag maken. Je moet in het eerste jaar (de propedeuse) namelijk voldoen aan de prestatie-eis. Daarom krijg je in het eerste jaar een bindend studieadvies (bsa), dat is gebaseerd op het aantal studiepunten dat je in dat jaar haalt. Haal je te weinig studiepunten, dan heeft de opleiding er onvoldoende vertrouwen in dat je de eindstreep gaat halen. Je krijgt dan een negatief bsa, waardoor je moet stoppen. Bijna alle hbo-opleidingen hebben een bsa. Gemiddeld moet je ongeveer 50 van de in totaal 60 te behalen punten halen.

Toelating met een mbo-diploma

Je wordt niet met elk mbo-diploma op niveau 4 toegelaten tot het hbo. Als je niet de juiste vooropleiding hebt, mag een hogeschool extra eisen stellen. Dat verschilt per hogeschool en per opleiding. Je kunt er het beste naar informeren bij de opleiding zelf.